Komunikacja miejska w Edynburgu

25.08.2007

Tagi: podró?e – Doda?: Krzysztof Bojda

Oderwijmy si? na chwil? od realiów GOP-owskich i przyjrzyjmy si? organizacji komunikacji publicznej, zastosowanych rozwi?zaniach technicznych i perspektywom dalszego rozwoju w Edynburgu, stolicy Szkocji.

System transportu publicznego w tym prawie 460-tysi?cznym mie?cie jest oparty g?ównie na komunikacji autobusowej. Sie? po??cze? jest bardzo g?sta, a przystanki s? zlokalizowane nieraz bardzo blisko siebie.

Wiod?cym przewo?nikiem jest przedsi?biorstwo Lothian Buses, które obejmuje swym zasi?giem miasto i przyleg?e jednostki administracyjne: Mid- i East Lothian. Firma powsta?a w 2000 roku zast?puj?c poprzedni? o nazwie LRT Lothian, a w?a?cicielem wi?kszo?ci udzia?ów jest miasto Edynburg. Lothian Buses posiada obecnie ponad 650 autobusów, z czego oko?o 70% stanowi? niskopod?ogowe. Ich ?redni wiek to 5,3 roku. Tabor stanowi? pi?trowe pojazdy o pojemno?ci oko?o 80 pasa?erów (miejsca siedz?ce) oraz jednopoziomowe, pojedyncze mog?ce przewie?? oko?o 30 osób. Pi?trusy to g?ównie pojazdy marki Volvo, Dennis (nowsze) oraz Leyland (starsze). "Pojedyncze" to Volvo i Plaxton.

Czasami trudno jednak okre?li? mark? autobusu, poniewa? pozbawione s? znaczków firmowych i nie posiadaj? ?adnych napisów sugeruj?cych producenta. Spraw? dodatkowo komplikuje fakt, ?e niektóre autobusy powstawa?y w kooperacji dwóch producentów (np. Volvo+Leyland), natomiast inne zmieni?y nazw? wskutek przekszta?ce? w?asno?ciowych (Dennis, Alexander i Plaxton otrzyma?y wspóln? nazw? Transbus).

Co ciekawe, wi?kszo?? pojazdów posiada tylko jedne drzwi z przodu (tylko niektóre pi?trusy maj? dodatkowe drzwi - tylko do wysiadania - po?rodku).


Autobusy kursuj? na oko?o 50 liniach, w tym 6 po?piesznych (oznaczonych dodatkowo liter? X przed numerem). Numery zamykaj? si? w przedziale od 1 do 49. Funkcjonuje te? 12 linii nocnych, z wyró?nikiem N w numerze. Ich trasy pokrywaj? si? cz??ciowo z trasami linii dziennych. Osobny przypadek to linia ??cz?ca lotnisko z centrum miasta (tzw. "Airlink"). Oznaczona jest numerem 100 i obowi?zuj? na niej odr?bne bilety.


Kilka s?ów o taryfie op?at. Pojedynczy przejazd w ci?gu dnia kosztuje 1 funta, bilet na linie nocne 2,50 (ca?onocny). Op?acalny jest zakup biletu jednodniowego, który kosztuje 2,50 funta. Oczywi?cie s? te? dost?pne bilety tygodniowe, miesi?czne i roczne. Bilety jednorazowe i jednodniowe mo?na kupi? u kierowcy (za odliczon? gotówk?), natomiast pozosta?e w jednej z trzech "kolektur biletowych" mieszcz?cych si? w centrum miasta.

Warto wspomnie? o przedsi?wzi?ciu nazwanym "Edinburgh Fast Link". Jest to system usprawniaj?cy poruszanie si? pojazdów komunikacji miejskiej, którego budow? uko?czono w 2004 roku. Sk?ada si? on z dwóch cz??ci:
- 1-milowego odcinka specjalnej drogi przeznaczonej wy??cznie dla autobusów wyposa?onych w specjalne gumowe kó?ka (na wysoko?ci przednich kó?), które "prowadz?" pojazd w jednej z dwóch równoleg?ych jezdni ("rynien").
- 2-milowego odcinka "normalnych" dróg, na których priorytet maj? autobusy (m.in. poprzez specjalne pasy – "Bus Lanes").
Na obu odcinkach wybudowano nowoczesne przystanki. Po tym "torowisku" kursuj? autobusy linii 2 (20 pi?trowych pojazdów marki Dennis Trident) oraz 22 (35 niskopod?ogowych, pojedynczych Volvo B7). W godzinach szczytu autobusy kursuj? tamt?dy co oko?o 4 minuty.


Cz??? autobusów jest przypisanych do poszczególnych linii poprzez ró?norakie oklejanie nadwozi. Do niektórych numerów stworzone zosta?y nawet krótkie has?a "reklamowe" na przyk?ad: "47 - Penicuik City Link", "3 – Across the city and Midlothian" czy "29 – best deal!". W pi?trusach napisy i grafika s? umieszczone najcz??ciej z przodu nad kabin? kierowcy oraz na tyle pojazdu.


Z kolei w pojedynczych stosuje si? inne rozwi?zanie: g?ówne punkty trasy s? wypisane wzd?u? ca?ego pojazdu, ponad lini? okien. Pod oknami, z przodu pojawiaj? si? czasem wspomniane ju? grafiki czy has?a.


Oprócz zwyk?ych linii autobusy Lothian obs?uguj? te? bezp?atne wahad?o dowo??ce zwiedzaj?cych do oddzia?ów Galerii Narodowej.


Do firmy nale?? równie? 4 linie turystyczne: "City Sightseeing", "Edinburgh Tour", "Mac Tours" i "Majestic Tour". Wszystkie startuj? ze wspólnego przystanku na mo?cie Waverley. Bilety s? odr?bne, ale wa?ne za to przez 24 godziny.


Drugim licz?cym si? przewo?nikiem jest firma First Edinburgh b?d?ca cz??ci? wielkiego przedsi?biorstwa FirstGroup. Jest to najwi?kszy przewo?nik autobusowy w Wielkiej Brytanii, posiadaj?cy ponad 9 tysi?cy autobusów. Oprócz komunikacji autobusowej firma prowadzi przewozy kolejowe, zarówno towarowe jak i pasa?erskie. Na obszarze Szkocji zajmuje si? tym First ScotRail.

W Edynburgu i okolicach First obs?uguje oko?o 300 linii autobusowych. Cz??? tras (a nawet numerów) pokrywa si? z trasami Lothian Buses, trzeba wi?c dobrze si? przyjrze? do jakiego autobusu si? wsiada, gdy? obowi?zuj? inne bilety.
Ceny s? równie? podobne, tzn. przejazd jednorazowy to koszt jednego funta, a bilet jednodniowy w granicach Edynburga kosztuje 2,30 funta. Kursy pospieszne równie? s? tu oznaczone literk? X przed numerem, oprócz tego na wy?wietlaczu pojawia si? napis "limited stop".

Ró?norodno?? taboru jest ogromna, wizualnie wydaje si? jednak, ?e jest w gorszym stanie ni? konkurencji z Edynburga. Zdarzaj? si? nowe autobusy, np. Volvo B7, jednak sporo jest jeszcze starych pi?trusów bez niskiej pod?ogi.


W?ród pojedynczych pojawiaj? si? wyroby brytyjskie (np. Plaxtony), ale zdarzaj? si? równie? mercedesy.


Na liniach podmiejskich pojawiaj? si? czasami autobusy "turystyczne", które jednak lata ?wietno?ci maj? ju? za sob?.


Poza dwoma opisanymi przedsi?biorstwami, istnieje jeszcze kilka mniejszych przewo?ników, na przyk?ad MacEwan's Coach Services (kursuje m.in. do Berwick Upon Tweed) czy Munro's of Jedburgh (linia Edynburg - Jedburgh).

Komunikacja tramwajowa dzia?a?a w Edynburgu w latach 1871 - 1956. Najpierw pojawi?y si? tramwaje konne, nast?pnie wozy nap?dzane linami (od 1888), a w 1922 zacz??y kursowa? tramwaje elektryczne. Ciekawostk? jest, ?e podobnie jak autobusy, wozy by?y pi?trowe. Zachowane wagony tego typu mo?na obejrze? w Muzeum Transportu w Glasgow.


Era tramwajów zako?czy?a si? 16 listopada 1956 roku. Bardzo prawdopodobne jest jednak, ?e tramwaje powróc? do Edynburga. Zaprojektowano ju? bowiem i rozpocz?to wst?pne prace nad budow? nowej linii. Projekt przewiduje budow? odcinka ??cz?cego nadbrze?n? dzielnic? Leith z centrum miasta, a nast?pnie z lotniskiem.

» Zobacz schemat planowanej trasy tramwajowej na stronie tramtime.com

Po wiosennych wyborach lokalnych zwyci?ska partia zastopowa?a realizacj? przedsi?wzi?cia. Spotka?o si? to jednak z krytyk? mediów i spo?ecze?stwa. Po ponownym przeanalizowaniu nowe w?adze zezwoli?y na kontynuacj? budowy.

Podsumowuj?c nale?y stwierdzi?, ?e komunikacja miejska jest dobrze rozwini?ta, a co istotne nie ?a?uje si? ?rodków na jej utrzymanie oraz rozwój. Dzi?ki temu mieszka?cy wol? si? przesiada? z samochodów i korzysta? z autobusów, ni? sta? w korkach. Wybudowanie linii tramwajowych na pewno jeszcze usprawni ten system.

?ród?a:
» http://www.lothianbuses.co.uk/
» http://www.firstgroup.com/ukbus/scotland/sescot/home/index.php
» http://lothian.fotopic.net/
» http://www.tramtime.com/
» http://en.wikipedia.org/wiki/Edinburgh_Tram_Network