Komunikacja miejska w Edynburgu

25.08.2007

Tagi: podróşe – Dodał: Krzysztof Bojda

Oderwijmy się na chwilę od realiów GOP-owskich i przyjrzyjmy się organizacji komunikacji publicznej, zastosowanych rozwiązaniach technicznych i perspektywom dalszego rozwoju w Edynburgu, stolicy Szkocji.

System transportu publicznego w tym prawie 460-tysięcznym mieście jest oparty głównie na komunikacji autobusowej. Sieć połączeń jest bardzo gęsta, a przystanki są zlokalizowane nieraz bardzo blisko siebie.

Wiodącym przewoźnikiem jest przedsiębiorstwo Lothian Buses, które obejmuje swym zasięgiem miasto i przyległe jednostki administracyjne: Mid- i East Lothian. Firma powstała w 2000 roku zastępując poprzednią o nazwie LRT Lothian, a właścicielem większości udziałów jest miasto Edynburg. Lothian Buses posiada obecnie ponad 650 autobusów, z czego około 70% stanowią niskopodłogowe. Ich średni wiek to 5,3 roku. Tabor stanowią piętrowe pojazdy o pojemności około 80 pasażerów (miejsca siedzące) oraz jednopoziomowe, pojedyncze mogące przewieźć około 30 osób. Piętrusy to głównie pojazdy marki Volvo, Dennis (nowsze) oraz Leyland (starsze). "Pojedyncze" to Volvo i Plaxton.

Czasami trudno jednak określić markę autobusu, ponieważ pozbawione są znaczków firmowych i nie posiadają żadnych napisów sugerujących producenta. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre autobusy powstawały w kooperacji dwóch producentów (np. Volvo+Leyland), natomiast inne zmieniły nazwę wskutek przekształceń własnościowych (Dennis, Alexander i Plaxton otrzymały wspólną nazwę Transbus).

Co ciekawe, większość pojazdów posiada tylko jedne drzwi z przodu (tylko niektóre piętrusy mają dodatkowe drzwi - tylko do wysiadania - pośrodku).


Autobusy kursują na około 50 liniach, w tym 6 pośpiesznych (oznaczonych dodatkowo literą X przed numerem). Numery zamykają się w przedziale od 1 do 49. Funkcjonuje też 12 linii nocnych, z wyróżnikiem N w numerze. Ich trasy pokrywają się częściowo z trasami linii dziennych. Osobny przypadek to linia łącząca lotnisko z centrum miasta (tzw. "Airlink"). Oznaczona jest numerem 100 i obowiązują na niej odrębne bilety.


Kilka słów o taryfie opłat. Pojedynczy przejazd w ciągu dnia kosztuje 1 funta, bilet na linie nocne 2,50 (całonocny). Opłacalny jest zakup biletu jednodniowego, który kosztuje 2,50 funta. Oczywiście są też dostępne bilety tygodniowe, miesięczne i roczne. Bilety jednorazowe i jednodniowe można kupić u kierowcy (za odliczoną gotówkę), natomiast pozostałe w jednej z trzech "kolektur biletowych" mieszczących się w centrum miasta.

Warto wspomnieć o przedsięwzięciu nazwanym "Edinburgh Fast Link". Jest to system usprawniający poruszanie się pojazdów komunikacji miejskiej, którego budowę ukończono w 2004 roku. Składa się on z dwóch części:
- 1-milowego odcinka specjalnej drogi przeznaczonej wyłącznie dla autobusów wyposażonych w specjalne gumowe kółka (na wysokości przednich kół), które "prowadzą" pojazd w jednej z dwóch równoległych jezdni ("rynien").
- 2-milowego odcinka "normalnych" drĂłg, na ktĂłrych priorytet mają autobusy (m.in. poprzez specjalne pasy – "Bus Lanes").
Na obu odcinkach wybudowano nowoczesne przystanki. Po tym "torowisku" kursują autobusy linii 2 (20 piętrowych pojazdów marki Dennis Trident) oraz 22 (35 niskopodłogowych, pojedynczych Volvo B7). W godzinach szczytu autobusy kursują tamtędy co około 4 minuty.


Część autobusĂłw jest przypisanych do poszczegĂłlnych linii poprzez róşnorakie oklejanie nadwozi. Do niektĂłrych numerĂłw stworzone zostały nawet krĂłtkie hasła "reklamowe" na przykład: "47 - Penicuik City Link", "3 – Across the city and Midlothian" czy "29 – best deal!". W piętrusach napisy i grafika są umieszczone najczęściej z przodu nad kabiną kierowcy oraz na tyle pojazdu.


Z kolei w pojedynczych stosuje się inne rozwiązanie: główne punkty trasy są wypisane wzdłuż całego pojazdu, ponad linią okien. Pod oknami, z przodu pojawiają się czasem wspomniane już grafiki czy hasła.


Oprócz zwykłych linii autobusy Lothian obsługują też bezpłatne wahadło dowożące zwiedzających do oddziałów Galerii Narodowej.


Do firmy należą również 4 linie turystyczne: "City Sightseeing", "Edinburgh Tour", "Mac Tours" i "Majestic Tour". Wszystkie startują ze wspólnego przystanku na moście Waverley. Bilety są odrębne, ale ważne za to przez 24 godziny.


Drugim liczącym się przewoźnikiem jest firma First Edinburgh będąca częścią wielkiego przedsiębiorstwa FirstGroup. Jest to największy przewoźnik autobusowy w Wielkiej Brytanii, posiadający ponad 9 tysięcy autobusów. Oprócz komunikacji autobusowej firma prowadzi przewozy kolejowe, zarówno towarowe jak i pasażerskie. Na obszarze Szkocji zajmuje się tym First ScotRail.

W Edynburgu i okolicach First obsługuje około 300 linii autobusowych. Część tras (a nawet numerów) pokrywa się z trasami Lothian Buses, trzeba więc dobrze się przyjrzeć do jakiego autobusu się wsiada, gdyż obowiązują inne bilety.
Ceny są również podobne, tzn. przejazd jednorazowy to koszt jednego funta, a bilet jednodniowy w granicach Edynburga kosztuje 2,30 funta. Kursy pospieszne również są tu oznaczone literką X przed numerem, oprócz tego na wyświetlaczu pojawia się napis "limited stop".

Różnorodność taboru jest ogromna, wizualnie wydaje się jednak, że jest w gorszym stanie niż konkurencji z Edynburga. Zdarzają się nowe autobusy, np. Volvo B7, jednak sporo jest jeszcze starych piętrusów bez niskiej podłogi.


Wśród pojedynczych pojawiają się wyroby brytyjskie (np. Plaxtony), ale zdarzają się również mercedesy.


Na liniach podmiejskich pojawiają się czasami autobusy "turystyczne", które jednak lata świetności mają już za sobą.


Poza dwoma opisanymi przedsiębiorstwami, istnieje jeszcze kilka mniejszych przewoźników, na przykład MacEwan's Coach Services (kursuje m.in. do Berwick Upon Tweed) czy Munro's of Jedburgh (linia Edynburg - Jedburgh).

Komunikacja tramwajowa działała w Edynburgu w latach 1871 - 1956. Najpierw pojawiły się tramwaje konne, następnie wozy napędzane linami (od 1888), a w 1922 zaczęły kursować tramwaje elektryczne. Ciekawostką jest, że podobnie jak autobusy, wozy były piętrowe. Zachowane wagony tego typu można obejrzeć w Muzeum Transportu w Glasgow.


Era tramwajów zakończyła się 16 listopada 1956 roku. Bardzo prawdopodobne jest jednak, że tramwaje powrócą do Edynburga. Zaprojektowano już bowiem i rozpoczęto wstępne prace nad budową nowej linii. Projekt przewiduje budowę odcinka łączącego nadbrzeżną dzielnicę Leith z centrum miasta, a następnie z lotniskiem.

» Zobacz schemat planowanej trasy tramwajowej na stronie tramtime.com

Po wiosennych wyborach lokalnych zwycięska partia zastopowała realizację przedsięwzięcia. Spotkało się to jednak z krytyką mediów i społeczeństwa. Po ponownym przeanalizowaniu nowe władze zezwoliły na kontynuację budowy.

Podsumowując należy stwierdzić, że komunikacja miejska jest dobrze rozwinięta, a co istotne nie żałuje się środków na jej utrzymanie oraz rozwój. Dzięki temu mieszkańcy wolą się przesiadać z samochodów i korzystać z autobusów, niż stać w korkach. Wybudowanie linii tramwajowych na pewno jeszcze usprawni ten system.

Źródła:
» http://www.lothianbuses.co.uk/
» http://www.firstgroup.com/ukbus/scotland/sescot/home/index.php
» http://lothian.fotopic.net/
» http://www.tramtime.com/
» http://en.wikipedia.org/wiki/Edinburgh_Tram_Network